Weer thuis...

Sinds woensdag 18 maart heb ik weer voet op belgische bodem gezet na een vlotte reis via Miami en Madrid.
Alles lijkt hier als vanouds, al ben ik met gedachten en dromen nog steeds in Honduras. Aanpassen is niet nodig, maar veel bedenkingen heb ik wel. Wat een wereld van verschil! Vele dingen hier zijn echt wel beter geregeld, er is (ondanks de "crisis") niks tekort, we hebben alle gemak in leven en werken, we hebben het gewoonweg heel goed. Onze regering bakt er wel niks meer van, maar desondanks gaat alles, met iets minder zekerheden, gewoon door.
Wat ik wel heel erg mis zijn de hartelijke mensen die ik mocht ontmoeten, de gedrevenheid waarmee Solidaridad en Ecassef volharden in hun missie om de levensomstandigheden van Ecuadoranen en Honduresen te verbeteren, de blijheid met elke klein succes daarin, de verbondenheid met de natuur en het ritme van leven daar. Ondanks de armoede is er in beide landen een zekere levenslust die wij mogen benijden!
Het werk ginder waar ik aan mocht meehelpen is nooit af, maar ik hoop het op de voet te volgen en te publiceren voor de geinteresseerden op deze blog.
Dit laat me nooit meer los, en als ik nog ooit de kans heb om weer naar midden- of zuidamerika af te reizen zal ik niet twijfelen! Het leven is te kort om dingen niet te doen waarvan je altijd droomde.
Nee, het was echt geen vakantie, maar een ervaring die alleen maar versterkt heeft wat ik altijd al wou weten en meemaken. Hetgeen ik heb willen doen daar is natuurlijk een druppel op een hete plaat, maar ik geloof nog altijd in de pannenkoek die je met enkele druppels al kan bakken!
Gelukkig heb ik twee toffe organisatie getroffen die er op een manier voor gaan waar ik me in kan vinden: ondersteunen, begeleiden en helpen in een mentaliteitsverandering die meer teweeg brengt dan "geven aan de arme landen". Er is nog een hele weg te gaan...
Dank aan iedereen die met interesse meegevolgd heeft, reacties geschreven heeft, gesteund heeft of persoonlijke mails gestuurd heeft.
Zijn er nog vragen of reacties? Je kan ze op mijn emailadres kwijt: marijkevare@hotmail.com

Marijke

Laatste werkweek in Guajiquiro

Na een weekend feesten met de collega's van Solidaridad (etentje zelf gekookt en 's avonds gaan dansen bij de Mexicaan met live-music) vertrokken naar het westen. Had er geen zin in, weer nieuwe mensen leren kennen, en dat voor slechts een weekje. Ook het klimaat ginder is heel wat kouder, vooral 's nachts dan. Maar we werden aangenaam verrast door dona Alva, esposa van Francisko, medewerker van solidaridad. Een ruim huis in houtvlechtwerk met aarde bezet (zoals alle huizen daar), maar echt een fijne woning waar Francisko in één tel in de leefruimte een priveruimte timmerde met palen en plastic. Dona Alva heeft ons deze week verwend met allerlei typische gerechten, heel lekker en vooral veel!
We moesten dagelijks een kwartiertje stappen om in de cooperatieve van de vrouwengroep te geraken. Mooie omgeving, deed een beetje denken aan onze ardennen, met eenzelfde begroeiing of toch heel sterk gelijkend. In de werkplaats werken er 13 vrouwen, al dan niet allemaal van 8u tot 3u in de namiddag. Met zeer beperkte middelen maken ze er de mooiste lencacakeramiek die ik al tegenkwam. De vrouwen en hun families zijn originele indigenas, met alle gewoontes vandien: fluisteren, spreken met een hoog stemmetje, onopvallend gedrag, net of ze niet gezien mogen worden, maar werken kunnen ze wel.
Ze leerden ons enkele originele dingen te maken en dat lukte heel goed. Al werkend en al pratend kwamen we te weten welke noden er het hoogst zijn. Het moeilijkste is dat ze moeten opboksen tegen de concurrentie van een nabijgelegen cooperatieve die ook zeer mooie lenca maakt, maar deze vrouwengroep werkt al heel lang tegen een dagloon(tje) voor een italiaanse mevrouw die nog meer van zulke groepen leidt. Er zou niks mis mee zijn als ze niet het hele monopolie van de lencaverkoop in handen had. Zelfs de aankoop van materialen boycot ze zodat zij enkele contracten heeft lopen met leveranciers die alleen aan haar mogen verkopen. Indertijd is ze naar hier gekomen om zogezegd een studie te maken over de cultuur hier, maar ze zag een gat in de markt en op dit ogenblik is de hele inlandse verkoop en ook alle export van lencakeramiek in haar (commerciele) handen. Ze heeft zelfs een patent genomen op een aantal typische vormen en tekeningen. Dus als iemand anders ook zulke dingen maakt zijn ze strafbaar en hebben ze een proces aan hun been.
Dona Maria-Inez die onze vrouwengroep leidt heeft zelf ook voor de "italiaanse" gewerkt, maar is uit pure frustratie daar weggegaan. Voor 1000 stuks werd ze zo slecht betaald (zo'n 1,5 lempiras per stuk) en als je ziet hoeveel werk en vakmanschap er voor nodig is...
We gaan deze groep dus begeleiden met de steun van de provincie Limburg en de stad Hasselt voor de bouw van een nieuwe oven met afdak (anders kunnen ze in het regenseizoen niet bakken) en ook met de aankoop van materialen om te kunnen starten. Het verdere werk bestaat erin om middelen te vinden om het transport van de afgewerkte stukken te regelen. Deze streek is echt verafgelegen van de bereidbare wegen, er komt wel één keer per dag een bus. Privevervoer is er enorm duur omdat de chauffeurs buitensporige prijzen vragen. Tot nu toe werd er enkel op aanvraag in de buurt gewerkt en geleverd.
Ook de mentaliteit van deze groep is heel goed: 'geen werk, geen eten'! Ze werken nu tegen een belachelijke prijs per dag (30 Lempiras = iets meer dan een euro), maar aanvaarden deze dagprijs omdat ze in een beginfase staan. Dit loon moet omhoog, voor hetgeen ze maken moeten ze echt een hogere verloning krijgen...
Zelf heb ik ondertussen veel geleerd, net zoals een intense stage. Heb zelfs juweeltjes gemaakt, dona Inez heeft wel de tekeningen gemaakt omdat zij op de hoogte is van wat kan en wat niet. Ze bewaakt dan ook heel streng de typische vormen en tekeningen.
Gisteren ben ik in Tegus naar een souvenierwinkel geweest, en wat ze daar vragen voor Lenca-keramiek is dan om achterover te vallen : een eenvoudig juweeltje kost er 865 lempiras! Maar niet gekocht dus.
Met een sterk en goed gevoel afscheid genomen van de vrouwen daar, Maria gaat ze verder begeleiden in hun werk en de organisatie van de verkoop. Deze laatste week is zeker niet voor niks geweest.
Vandaag (zondag) zijn we met de familie Nunez-d'Hondt en enkele medewerkers van Solidaridad naar zee geweest op mijn kosten. Om te bedanken en om het komende afscheid te vieren. Warm was het water daar, en ondiep, je kon er niet in zwemmen. Maar wat zo typisch is hier: iedereen baadt hier in short en T-shirt! Je ziet hier weinig of geen badpak of zwembroek. En preuts....!
De vrouwen komen op het strand met al hun kinderen, de mannen gaan naar de bar om serveza te drinken en te kletsen. Maar de mannen van ons gezelschap bleven gelukkig wel bij ons vrouwen en de kinderen. Vis eten hoort er altijd bij, hij was heel lekker.
De dag vloog om, namiddag hebben we wel wat kunnen zwemmen omdat het hoog water was. Wat was dat lang geleden dat ik nog gezwommen had en wat deed het deugd..
De volgende dagen nog wat papierwerk voor het project afwerken, we gaan deze week niet meer naar de vrouwengroepen. Nu is het enkel nog aftellen naar de dag van de terugvlucht. Hehe, 't was me allemaal wat! Ben blij dat ik deze ervaringen heb mogen meemaken en heb kunnen meehelpen aan verbeteringen voor een aantal families hier. Maar het was zeker niet gemakkelijk en er blijft nog veel te doen. Van op afstand zal ik zeker de vorderingen blijven volgen en eventueel volgend jaar een nieuwe aanvraag voor subsidies doen voor dit project.
Het besluit schrijf ik wanneer ik terug thuis ben en alles een beetje bezonken is. Nu nog wat cadeautjes kopen en dan gauw naar huis. Hoop snel weer te kunnen wennen aan de 'luxe' van bij ons, heb er geen behoefte aan, maar wel om iedereen weer te zien. Tot gauw.

Zaterdag 7 maart - Afscheid van Reitoca

Na een drukke week in Reitoca heb ik afscheid genomen van Doña Eloisa en Doña Segunda, de andere vrouwen hebben jammer genoeg afgehaakt van het project. Even dreigde het hele project in elkaar te stuiken, iets waar we 6 weken voor gewerkt hadden. Een werkplaats komt er evenwel toch nog, met oven en andere benodigdheden. De reden is dat de meeste vrouwen een terrein voor de oven en de werkplaats op eigen naam wilden krijgen zodat als er iets zou mislopen ze toch nog het geld van de verkoop van de grond zouden hebben. Maar op die manier werkt Solidaridad nu eenmaal niet, gelukkig maar. Het is gewoon een mentaliteit van hebben en krijgen die nog doorwerkt uit de tijd dat de 'arme mensen uit arme landen' alles kregen zonder er iets voor te moeten doen. Die tijd is gelukkig voorbij, maar de meeste mensen zijn in die nieuwe manier van denken en ontwikkelen nog niet meegegroeid. Gelukkig waren Eloisa en Segunda niet bang om de handen uit de mouwen te steken en ik ben er zeker van dat ze zullen slagen met de opvolging van coördinatrice Maria, mijn compañera van de laatste maanden. Het afscheid ginder was deugddoend, gisterenavond hebben we gevierd met kip en rijstschotel (na een hele week weer bonen met tortillas), met ook een beetje rum met jugo de naranja erbij!
Ik kreeg ook van olijven gemaakte zeep mee, ideaal tegen schilfertjes.
Dit weekend gaat er hier in Tegus een vorming door en ik ga er zorgen voor een avondmaal, ´t zal wel spagetti worden denk ik... Daarna gaan we met het hele equipe ergens dansen, ben benieuwd. ´t Is ook tijd dat we eens iets anders doen dan werken en nog eens werken...
Vanaf zondagmiddag vertrekken we alweer naar Guajiquiro (in het westen en dus weer naar de koude) om een beginnende groep vrouwen te gaan begeleiden in het maken, verkopen en verbeteren van hun Lenca-producten.
Volgende week meer nieuws, hopelijk krijg ik de foto´s van deze week er nog opgezet, anders is het weer wachten tot volgend weekend.
Ben begonnen met aftellen nu, verlang heel erg naar huis met de gewone mensen en gewone dingen.
Tot gauw dus, en blijf toch nog maar berichten sturen, kijk er erg naar uit!

Zondag 1 maart 2009

Kort weekend, weinig tijd en niet echt veel nieuws.
Alles is ok en ik begin erg uit te kijken naar de terugreis. Vanaf vandaag begin ik af te tellen!
Deze week heb ik bijna een schorpioen meegemalen met de mais, ze kroop zomaar op de muur van de keuken van dona Eloisa. En waar er eentje zit zitten er meer... brrrr, gelukkig kwam dona Eloisa snel met een brandend stuk hout om het beest de weg af te snijden. Toch kijk ik 's avonds toch maar onder en naast mijn bed of er geen meer op de loer ligt.
Geen of weinig foto's ook deze week, ik hoop volgende week weer wat (letterlijk) zicht op de zaak te kunnen weergeven.
Tot vrijdag of zaterdag.

El occidente - zondag 22 februari 2009

Dat waren me twee bewogen weken! Eindelijk terug in Tegus.
Gelukkig was de koudegolf daar in het westen net voorbij toen we in Cerro de Hule aankwamen. Onderweg moesten we wel overnachten in een soort parochiezaaltje omdat er geen vervoer meer was. 's Anderendaags vertrokken we al vroeg voor een voettocht van ongeveer 3u met al onze bagage. We hadden enkel een warme kop zwarte koffie gekregen. Gelukkig stopte er een auto die ons een lift aanbood tot over de helft van de afstand.
Ter plekke aangekomen maakten we kennis met enkele vrouwen. Onmiddellijk begonnen we met het opgraven van klei en het zoeken naar 'arena' (zand), hetgeen daar heel moeilijk te vinden is. Ik joeg me eigenlijk wat op. Wat wilden ze daar eigenlijk bereiken zonder materiaal? Er was ook geen werkmateriaal voorhanden zodat we met stokken en een machette (lang en scherp mes waarmee iedere man daar aan zijn riem rondloopt) zand en klei uit de grond moesten peuteren.
De klei moest gezuiverd, het zand gewassen en daarna gekneed tot een te verwerken massa.
Algauw zag ik dat de techniek die ze daar gebruiken helemaal anders was dan in het zuiden. Ook het resultaat is opmerkelijk anders (lees: primitiever en minder geperfectioneerd) en de vrouwen zijn vlug tevreden met het resultaat. We werkten op de stoep van het dorpsschooltje.
Om een of andere reden zijn de foto's van de eerste week verdwenen van mijn camera nadat ik geprobeerd had om de resolutie van de foto's hoger te zetten. Daarom vertel ik maar wat uitgebreider.
Pas 's avonds laat vertrokken we naar onze gastfamilie, een kwartiertje stappen vandaar. De omgeving is er heel mooi! Net de Ardennen, maar dan hoger en wijdser. Er valt nu wel weinig regen, toch is alles mooi groen en achter elke hoek van het landschap duikt weer een ander adembenemend panorama op. De school is hier nogniet begonnen, iedereen werkt er nu op de plantages om koffie te plukken (ook de kinderen vanaf een jaar of 8).
Ons gasthuis is een huisje uit leem (denk aan Bokrijk) zonder stenen vloer, maar gewoon met aangestampte aarde. De keuken is apart met een houtvuur en er is geen pila (wasplaats) maar gewoon een kraantje met een zelfgemaakt houten staketsel om de was en de afwas te kunnen doen. Varkens, honden, kippen en eenden lopen er vrij rond, alhoewel hier wel een kippenren gebouwd is waar ze 's avonds ingedreven worden. Armer dan arm dus. We kregen bonen en tortillas geserveerd als avondmaal en doodmoe kropen we in bed. Na 10 minuten schrok ik wel van een raar geluid, een beest was het zeker, maar welk? Ik lichtte m'n zaklamp op en wat bleek: een eend zat naast mijn bed achter wat planken te broeden op een 7-tal eieren! Iedereen stond onmiddellijk naast m'n bed, en lachen! Daar wen je wel aan zeiden ze, als ze hier niet kan broeden worden de eieren opgegeten door de honden of andere dieren.
De rest van de week werkten we elke dag van 's morgens vroeg tot zonsondergang. Bakken kon nog niet, de stukken drogen hier veel langzamer dan in het zuiden, het is hier ook ijskoud 's nachts zodat de slaapzakken die Solidaridad voor ons gekocht had goed van pas kwamen.
In het weekend ben ik naar Marcala gereisd, een stuk verder naar het westen. Een druk maar gezellig stadje waar alle bergbewoners hun inkopen komen doen. Heb er geslapen bij 2 Belgische meisjes (van 23) die er werken in een jongerenproject. Eén nachtje heb ik in een hotelletje geslapen maar van ellende en van lawaai weer terug naar de Belgische meisjes verhuisd. Maandagmorgen om 6u weer terug naar Cerro de Hule om van voor af aan weer te beginnen. De school is ondertussen gestart en de belangstelling voor, tijdens en na de lessen was enorm. Ik hou van kinderen, maar het stoorde echt en die kinderen waren niet te stuiten! Het was erg moeilijk om geconcentreerd te werken met zoveel afleiding. Ik was doodsbang dat ze het vele werk zouden omverlopen en dat alles voor niks geweest zou zijn. Heb dan ook even de "boeman" moeten spelen om ze duidelijk te maken tot waar ze mochten komen. Ze zijn echter geen regels gewoon en dachten dat het een spelletje was. De andere vrouwen gingen wel akkoord met m'n optreden, maar durfden zelf niet veel te zeggen. Vooral de jongens worden hier erg vrij gelaten en zelfs aangemoedigd om stoer te doen en vrouwen te domineren. In Ecuador waren de kinderen een stuk liever en vatbaarder voor redenen.
Eindelijk konden we maandagavond gaan stoken. Er was nergens een oven voorhanden, hier maken ze heel primitief een vuurtje en zetten de te bakken stukken erin. Eerst aanmaakhout en daarna denneschors om echt te stoken. Als je dan vraagt waarom juist denneschors weet niemand daarop een antwoord. Ik denk dat het een traditie is van generaties.
De stukken kwamen er zwartgeblakerd uit of met zwarte plekken. 'Ooohhhh, que onitos!' Maria en ik deelden die mening echter van geen kanten. We hebben dan wat kleinere stukken mee naar huis genomen en in het keukenvuur gebrand. Het resultaat was iets beter maar nog niet wat we beoogden. Jammer, daar moeten we proberen iets aan te doen. Dit werk valt me gewoon tegen hier, zal blij zijn om volgende week weer naar het zuiden te kunnen vertrekken.
Donderdag hebben we de hele dag op vervoer gewacht, maar hadden slechts een lift in de vooravond tot aan de parochiezaal. 's Anderendaags hadden we nog geen vervoer voor het bezoek dat we planden naar twee cooperatieven van vrouwen die ook keramiek maken en een weverij in eigen beheer hebben. We trokken dan maar met de bus naar Marcala om wat inkopen te doen. Daarna weer terug en verder naar het huis van Maria en Pedro waar ik bleef overnachten. Die avond hebben we van pure miserie veel gelachen en een heerlijke cocktail gemaakt van vers appelsiensap en een hele fles rum erbij. Gewoon lekker! Had m'n mp-3 speler aangekoppeld en samen hebben we geluisterd en gedansd op muziek van thuis! Hehehe, dat deed deugd!
Zaterdagmorgen kwamen Matilde en Cayetano me ophalen om alsnog een bezoek te brengen aan de cooperatieven (zie foto's) Het was een hele lange reis per auto, maar wel de moeite waard. Pas tegen half 9 's avonds waren we terug in Tegus, doodmoe...
Met wat ik nu gezien en geleerd heb ga ik morgen weer naar Reitoca om te kijken hoe we daar met de groep verder kunnen. Mijn verwachtingen zijn groot, en de tijd kort nu al snel. Kopen van grond, iemand vinden om een oven te bouwen, uitproberen van nieuwe klei (witte) en nieuwe modellen en versieringen. En natuurlijk ook: het enthousiasme erin houden!
Van Annie hoorde ik het droevige nieuws van Liesbeth Ribus en nog meerdere mensen die er nu niet meer zijn. Laat mij langs deze weg mijn medeleven betuigen, ook al is het van ver weg...
De krokusvakantie is zeker alweer voorbij? Hopelijk heeft de rust jullie allemaal deugd gedaan.
Bedankt ook alweer voor de reacties, ben altijd weer blij om via deze weg wat nieuws te horen uit Belgie. Ik begin stilaan af te tellen, maar eerst nog heel wat te doen hier.
Tot volgende week of nog later(weet nog niet hoelang ik deze keer wegblijf...)

Zaterdag 7 februari 2009

Vertrek nu naar het westen, maar het zou weleens 2 weken kunnen worden omwille van de afstand. Sjaal en muts en warme sokken zitten in m'n mochilla (rugzak).Tot dan, hopelijk gaat thuis ook alles goed...
Ahora soy muy nerviosa de salir al occidente, y hago mucho falta a todos en Belgica. Abrazos fuertos!

Donderdag 5 februari 2009

Na 10 dagen hard werken ben ik terug in Tegucigalpa, echt hard werken, van 's morgens 9u tot 's avonds half 7. Daarvoor moet er nog gewassen, gekookt en te voet naar de werkplaats gegaan worden. Maar iedereen van de vrouwen was practisch elke dag aanwezig. Vooral het kleidelven, het zuiveren, het mengen met zand en kneden, kortom het voorbereiden van de klei is een "trabajo muy duro".
Alles, maar dan ook alles, wordt hier met de hand gedaan, en met zeer primitieve middelen. Maar de stukken die op het laatst uit de oven komen zijn wel echt de moeite waard. Sommige vrouwen kunnen al beter modeleren dan anderen (zoals ik ook dan...) en anderen kunnen het helemaal niet maar helpen bij het poelieren en afwerken.
Zondag zijn we dan met de auto van Cayetano naar de markt in Curaren geweest om er onze waar te verkopen. Na zo'n twee uurtjes waren we alles kwijt. Weliswaar waren onze prijzen niet al te hoog, het werk moet immers nog veel beter, maar iedereen was zo blij en zo enthousiast. Maandag zijn we dus met nieuwe moed begonnen aan de nieuwe productie. Alles moet nu beter, en Maria en ik maken vooral nieuwe dingen waar ze echt van opkijken. Niet dat ze zo kunstzinnig zijn,maar wel anders dan de dingen die ze hier al sinds jaar en dag kennen. Wat men hier kent heeft men eigenlijk enkel verkregen door overdracht van vorige generaties. Maar gsm's (zonder saldo) hebben ze wel allemaal!
Zo is er iets dat ik toch eens moet vragen aan wie er verstand van heeft: je mag hier normaal geen water drinken zonder eerst te ontsmetten. Ik heb zo'n chloordruppeltjes bij. Maar de mensen hier zeggen dat water dat een dag in deze tropische zon staat, weer drinkbaar en ontsmet is (en dat dat ook wetenschappelijk bewezen is ...). Ik zou denken dat de mogelijke bacteriën zich in die warmte dan net vermenigvuldigen. Geef maar een berichtje zodra iemand een antwoord vindt...
Met al dat enthousiasme kijken we nu uit naar een stukje terrein waarop we een werkplaats kunnen bouwen en een oven. We hebben tot nu toe twee opties, maar hier hebben ze allemaal zoveel tijd nodig eer er iets beslist kan worden, palaveren en nog eens palaveren, en dan nog niks weten of beslissen. Moet soms echt op m'n lip bijten om me in te houden. Ik hou niet van getreuzel (ook niet van overhaasten), maar toch... Graag zou ik zien dat de groep vrouwen hier zo goed als vertrokken is met hun project, ook daarna is er nog begeleiding nodig om de verkoop enz. te optimaliseren.
Volgende zondag vertrekken Maria en ik naar het westen (el occidente) om ook daar eenzelfde project op te starten. Maria kent die mensen al via haar werk, ik weet zelf nog niet zoveel van hoever ze daar staan met keramiekwerk. Wat ik wel weet is dat het daar veel armer is dan in het zuiden (toen ze me het vertelden dacht ik: armer dan hier kan echt niet!), wonen daar in aarden huisjes (is dus aarde vermengd met mest op een vlechtwerk van takken).
Het is er veel kouder en vochtiger, slapen er met muts op en vele kleren aan... Hier (in het zuiden toch) heeft ook niemand nachtkledij, zoals ze overdag werken en leven, zo kruipen ze 's avonds in bed, 's morgens wassen ze zich en doen dan andere kleren aan. In het westen is het veel kouder, zweet men niet zoveel en wast men zich ook veel minder. We zullen zien waar we terechtkomen. Ik trek m'n plan wel, als ik mijne grens van 'niet-meer-kunnen' bereikt heb zal ik het wel zeggen! Maar met wat ik hoor zou dat wel eens daar kunnen zijn... Belangrijker is wat we daar gaan doen. Alle mensen vallen tot nu toe heel goed mee, soms vraagt het wel even tijd vooraleer je ze kent en hun vertrouwen krijgt, maar daar ben ik nogal gerust in.
Vandaag zijn we in een doe-het-zelfzaak gerief gaan kopen voor de groep in het zuiden. Hopelijk krijgen we dit weekend bericht over het terrein en de prijs die ze ervoor vragen. De man van wie we een stukje grond zouden mogen kopen werkt zelf in een canjabedrijfje waar ze van canja (rietsuiker) het sap uitpersen en er een 'dulce' (zoetigheid) van maken. Hij verdient er zo'n 60 limpiras per dag ( 6 dagen per week) en kan best iets extra's gebruiken nu zijn 2de dochter naar het middelbaar gaat (canja schrijf je normaal als 'cana' met een tilde op de n, maar deze pc heeft een nederlands toetsenbord dus schrijf ik maar fonetisch)
Om een idee te hebben: 25 limpiras is een euro. Je kan dus zelf berekenen hoeveel zo'n man verdient in een maand, en in verhouding tot het loon is alles hier voor hen erg duur, tenminste wat ze zelf kopen en dat is enkel voeding. Daarom hebben de meeste mensen een stukje grond met mais of bonen voor eigen gebruik. Als je ziet wat wij elke dag uit de supermarkt slepen, het is geen vergelijking. De mensen klagen wel, veel zelfs, en de woorden die je het meest hoort zijn: comer (eten), pagar (betalen), pisto of dinero (geld), embarasado (zwanger), mais, frijoles (bonen), casarse (trouwen) en morir (sterven). De dingen van het leven dus, maar hier is het wel overleven. Veel vrouwen sterven hier ook in het kraambed omwille van slechte hygiene, ondervoeding, bloedverlies en zwakte. Er zijn hier enorm veel kinderen zonder ouders (die dan wel altijd ergens bij familie worden opgevangen), alleenstaande moeders waarvan de man gewoon weg is gegaan en bij iemand anders woont enzovoorts.
Maar desondanks dit alles wordt er heel wat afgelachen, het minste is goed om te schaterlachen, bij ons zegt men weleens: die lachen om een scheet, maar hier is dat ook gewoon zo. De aard van de mensen is hier kinderlijk, nieuwsgierig, vrolijk, afgunstig ook wel (zou je niet?) en altijd uit op eten.
Volgende week dus weer een hele nieuwe ervaring, vamos a ver! Hasta la proxima semana!